Fjalor Shqiptarishte-Shqiptarishte

Grundlagen

Für die lautliche Umschrift wird die sononische Notation verwendet. Sie gibt schalldistinktive Merkmale wieder und weicht teilweise erheblich vom IPA ab.

Zanore

• Die Zeichen ᴀ, ɵ, ɜ, ɞ, ʉ, ɨ, ʚ werden anders als die entsprechenden IPA-Zeichen verwendet, ɑ, ɒ, ɐ werden anders interpretiert.

Klarvokale

klar	hoch	hinten	stumpf	[a]	► belGjuhë Bjellorusishte: так [tak] 🔈	► deuGjuhë Gjermanishte: lahm [laːm]
			spitz	[o]	► deuGjuhë Gjermanishte: Hof [hoːf]	► norGjuhë Norvegjishte: språk [sproːk]
		vorn	stumpf	[e]	► deuGjuhë Gjermanishte: Beet [beːt]	► slvGjuhë Sllovenishte: jezik [ˈjeːzik]
			spitz	[ø]	► deuGjuhë Gjermanishte: Öse [ˈʔøː.zə]	► sweGjuhë Suedishte: lördag [ˈløːr.dɑːɡ]
	breit	hinten	stumpf	[ə]	► ltzGjuhë Luksemburgishte: Këscht [kəʃt]	► sqiGjuhë Shqiptarishte: zë [zə]
			spitz	[u]	► deuGjuhë Gjermanishte: Mut [muːt]	► engGjuhë Anglishte: boot [buːt]
		vorn	stumpf	[i]	► catGjuhë Katalanishte: figa [ˈfiː.ga]	► deuGjuhë Gjermanishte: Lied [liːt]
			spitz	[y]	► deuGjuhë Gjermanishte: süß [zyːs]	► turGjuhë Turqishte: gün [gyn]

Blassvokale

blass	hoch	hinten	stumpf	[ᴀ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Ast [ʔᴀst]	► engGjuhë Anglishte: bye [bᴀɪ]
			spitz	[ɔ]	► deuGjuhë Gjermanishte: ob [ʔɔp]	► estGjuhë Estonishte: kroom [krɔːm]
		vorn	stumpf	[ɛ]	► deuGjuhë Gjermanishte: nett [nɛt]	► srpGjuhë Serbishte: хлеб [xɫɛb] 🔈
			spitz	[ɵ]	► deuGjuhë Gjermanishte: östlich [ˈʔɵst.lɪç]	► norGjuhë Norvegjishte: pølse [ˈpøl.sɛ]
	breit	hinten	stumpf	[ʌ]	► engGjuhë Anglishte: cup [kʌp]	► lavGjuhë Letonishte: ola [ˈʔuʌ.ɫa] 🔈
			spitz	[ʊ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Butter [ˈbʊ.tɐ] 🔈	► ltzGjuhë Luksemburgishte: Sprooch [ʃpʀʊːx]
		vorn	stumpf	[ɪ]	► cesGjuhë Çekishte: již [jɪʒ]	► deuGjuhë Gjermanishte: mit [mɪt] 🔈
			spitz	[ʏ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Hütte [ˈhʏ.tə]	► islGjuhë Islandishte: ostur [ˈʔɔs.tʏr] 🔈
	hoch	mittel	stumpf	[æ]	► engGjuhë Anglishte: cat [kæt]	► finGjuhë Finlandishte: leipä [ˈlɛɪ.pæ]

Dunkelvokale

dunkel	hoch	hinten	stumpf	[ɑ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Harn [hɑʕn]	► engGjuhë Anglishte: barn [bɑːn]
			spitz	[ɒ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Born [bɒʕn]	► engGjuhë Anglishte: saw [sɒː]
		vorn	stumpf	[ɜ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Bern [bɜʕn]	► engGjuhë Anglishte: butter [ˈbʌ.tɜ]
			spitz	[ɞ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Örtchen [ˈʔɞʕt.çn̩]	► engGjuhë Anglishte: learn [lɞːn]
	breit	hinten	stumpf	[ɐ]	► danGjuhë Danishte: være [vɛːɐ] 🔈	► deuGjuhë Gjermanishte: Tier [tiːɐ]
			spitz	[ʉ]	► danGjuhë Danishte: slurk [slʉʕk]	► deuGjuhë Gjermanishte: Durst [dʉʕst] 🔈
		vorn	stumpf	[ɨ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Wirt [vɨʕt]	► engGjuhë Anglishte: smirk [smɨːk]
			spitz	[ʚ]	► danGjuhë Danishte: tyrk [tʚʕk]	► deuGjuhë Gjermanishte: türmen [ˈtʚʕ.mn̩]

Nasalvokale

nasal	hinten	stumpf	[ᴀ̃]	► fraGjuhë Frëngjishte: ansette [ʔᴀ̃ˈsɛt]	► hinGjuhë Hindishte: चाँद cā̃d [tʃᴀ̃ːd]
		spitz	[ɔ̃]	► fraGjuhë Frëngjishte: annonce [ʔaˈnɔ̃ːs]	► polGjuhë Polonishte: nocą [ˈnɔ.tsɔ̃]
	vorn	stumpf	[ɵ̃]	► fraGjuhë Frëngjishte: lundi [lɵ̃ˈdi]
		spitz	[ɛ̃]	► fraGjuhë Frëngjishte: insanité [ˌʔɛ̃saniˈteː]	► polGjuhë Polonishte: mężatka [mɛ̃ˈʐat.ka]

Diphtonge

diphtong	gleichmäßig	a-basiert	[ᴀʊ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Pauke [ˈpᴀʊ.kə]	► estGjuhë Estonishte: laupäev [ˈlᴀʊ.pæ.ɛv]
			[ᴀɪ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Mai [mᴀɪ]	► finGjuhë Finlandishte: aika [ˈʔᴀɪ.ka]
		o-basiert	[ɔʊ]	► engGjuhë Anglishte USAVerwendungsbereich: Rajon Amerika: home [hɔʊm]	► zhoGjuhë Kinezishte: 豆 dòu [dɔʊ˥˩]
			[ɔɪ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Heu [hɔɪ]	► mkdGjuhë Maqedonishte: војна [ˈvɔɪ.na]
		e-basiert	[ɛʊ]	► mltGjuhë Maltezishte: mewt [mɛʊt]	► spaGjuhë Spanjishte: Europa [ʔɛʊˈrɔ.pa]
			[ɛɪ]	► deuGjuhë Gjermanishte: hey [hɛɪ]	► sweGjuhë Suedishte: nej [nɛɪ] 🔈
		ö-basiert	[ɵɪ]	► nldGjuhë Holandishte: neus [nɵɪs]	► sweGjuhë Suedishte: färöiska [ˈfɛː.rɵɪs.ka]
		ə-basiert	[əʊ]	► engGjuhë Anglishte GBRVerwendungsbereich: Rajon Großbritannien: home [həʊm]
		u-basiert	[ʊɪ]	► deuGjuhë Gjermanishte: pfui [pfʊɪ]	► porGjuhë Portugalishte: muito [ˈmʊɪ.tɔ]
	frontlastig	e-basiert	[ɛːə]	► engGjuhë Anglishte GBRVerwendungsbereich: Rajon Großbritannien: air [ʔɛːə]
		u-basiert	[uːə]	► engGjuhë Anglishte GBRVerwendungsbereich: Rajon Großbritannien: tour [tuːə]	► gleGjuhë Irlandishte: suas [suːəs]
		i-basiert	[iːə]	► engGjuhë Anglishte GBRVerwendungsbereich: Rajon Großbritannien: near [niːə]	► gleGjuhë Irlandishte: bliain [bʲʎiːəɲ]

Konsonanten

• Die Zeichen r, ɹ, ʀ, ʁ, ɽ, ɻ, ɾ werden anders als die entsprechenden IPA-Zeichen verwendet, ɼ wird zusätzlich verwendet, j wird anders interpretiert.
• Im Gegensatz zur IPA-Praxis wird ʔ vor Vokalen auch im Wortanlaut grundsätzlich immer angegeben, wenn es dem Sprachstandard entspricht.

Nasale

nasal	bilabial	[m]	► deuGjuhë Gjermanishte: Meer [meːɐ]	► hrvGjuhë Kroatishte: maslac [ˈmaːs.ɫats] 🔈
	alveolar	[n]	► deuGjuhë Gjermanishte: Nase [ˈnaː.zə]	► litGjuhë Lituanishte: namas [ˈna.məs]
	retroflex	[ɳ]	► hinGjuhë Hindishte: ठंडा ṭhaṇḍā [ˈʈʰəɳ.ɖɑː]	► nepGjuhë Nepalishte: अण्डा aṇḍā [ˈʔʌɳ.ɖɑ]
	palatal	[ɲ]	► belGjuhë Bjellorusishte: неба [ˈɲe.ba]	► rusGjuhë Rusishte: нет [ɲet] 🔈
	velar	[ŋ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Gang [gᴀŋ]	► vieGjuhë Vietnamishte: ngàn [ŋaːn˨˩]

Plosive

plosiv	bilabial	fortis	[p]	► deuGjuhë Gjermanishte: Park [pɑːk]	► porGjuhë Portugalishte: pão [paʊŋ] 🔈
		lenis	[b]	► danGjuhë Danishte: brød [bʀɵð]	► deuGjuhë Gjermanishte: Buch [buːx] 🔈
	alveolar	fortis	[t]	► deuGjuhë Gjermanishte: Tisch [tɪʃ]	► ellGjuhë Greqishte: τυρί [tɪʃ]
		lenis	[d]	► deuGjuhë Gjermanishte: Dose [ˈdoː.zə]	► engGjuhë Anglishte: disk [dɪsk]
	retroflex	fortis	[ʈ]	► hinGjuhë Hindishte: टमाटर ṭamāṭar [ʈʌˈmaː.ʈʌr]	► nepGjuhë Nepalishte: टोली ṭolī [ˈʈoː.liː]
		lenis	[ɖ]	► somGjuhë Somalishte: dhul [ɖul]	► urdGjuhë Urduishte: ڈَنْڈا ḍanḍā [ɖən.ɖa]
	palatal	fortis	[c]	► gleGjuhë Irlandishte: teach [cax]	► hunGjuhë Hungarishte: tyúk [cuːk]
		lenis	[ɟ]	► gleGjuhë Irlandishte: dia [ɟiːə]	► hunGjuhë Hungarishte: gyom [ɟɔm]
	velar	fortis	[k]	► deuGjuhë Gjermanishte: kalt [kᴀlt]	► turGjuhë Turqishte: kasım [kaˈsəm]
		lenis	[g]	► deuGjuhë Gjermanishte: Gold [gɔlt]	► mkdGjuhë Maqedonishte: град [grat]
	uvular	fortis	[q]	► araGjuhë Arabishte: قَلَم qalam [ˈqa.lam] 🔈	► tgkGjuhë Taxhikishte: қошуқ [ˈqɔ.ʃuk]
		lenis	[ɢ]	► pesGjuhë Persishte: غار ġār [ɢɒːr]
	glotal	fortis	[ʔ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Esche [ˈʔɛ.ʃə]	► itaGjuhë Italishte: uno [ˈʔuː.nɔ] 🔈

Frikative

frikativ	labiodental	fortis	[f]	► bosGjuhë Boshnjakishte: flaša [ˈfa.ʃa]	► deuGjuhë Gjermanishte: Fuß [fuːs]
		lenis	[v]	► deuGjuhë Gjermanishte: Wald [valt]	► norGjuhë Norvegjishte: vegg [vɛg]
	dental	fortis	[θ]	► islGjuhë Islandishte: þú [θuː]	► spaGjuhë Spanjishte: ciudad [θjuˈðað]
		lenis	[ð]	► spaGjuhë Spanjishte: dedo [ˈdɛ.ðɔ]	► sqiGjuhë Shqiptarishte: dhomë [ðɔm]
	alveolar	fortis	[s]	► deuGjuhë Gjermanishte: Smaragd [smᴀˈʀᴀkt]	► litGjuhë Lituanishte: sausis [ˈsaʊ.sɪs]
		lenis	[z]	► deuGjuhë Gjermanishte: See [zeː]	► lavGjuhë Letonishte: zivs [zivs] 🔈
	postalveolar	fortis	[ʃ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Schiff [ʃɪf]	► srpGjuhë Serbishte: шест [ʃɛːst]
		lenis	[ʒ]	► bosGjuhë Boshnjakishte: žena [ˈʒɛː.na]	► deuGjuhë Gjermanishte: Journal [ʒʉʕˈnaːl]
	retroflex	fortis	[ʂ]	► urdGjuhë Urduishte: کشٹ kaṣṭ [kəʂʈ]	► zhoGjuhë Kinezishte: 山 shān [ʂan˥]
		lenis	[ʐ]	► polGjuhë Polonishte: żaba [ˈʐa.ba]	► zhoGjuhë Kinezishte: 人 rén [ʐɛn˧˥]
	präpalatal	fortis	[ɕ]	► polGjuhë Polonishte: świerk [ɕfjɛrk]	► zhoGjuhë Kinezishte: 西 xī [ɕiː˥]
		lenis	[ʑ]	► jpnGjuhë Japonishte: 時期 jiki [ˈdʑi.kʲi]	► polGjuhë Polonishte: źle [ʑlɛ]
	palatal	fortis	[ç]	► deuGjuhë Gjermanishte: Chemie [çɛˈmiː]	► islGjuhë Islandishte: hjól [çɔʊl]
		lenis	[j]	► deuGjuhë Gjermanishte: ja [jaː] 🔈	► ltzGjuhë Luksemburgishte: jonk [jɔŋk]
	velar	fortis	[x]	► deuGjuhë Gjermanishte: Bach [bᴀx]	► ukrGjuhë Ukrainishte: хустка [ˈxust.ka]
		lenis	[ʀ]	► deuGjuhë Gjermanishte: rot [ʀoːt] 🔈	► hebGjuhë Hebraishte: רֹאשׁ roʾš [ʀɔʃ]
	uvular	fortis	[ħ]	► araGjuhë Arabishte: حَالْ ḥāl [ħaːl]	► somGjuhë Somalishte: xood [ħoːd]]
		lenis	[ʕ]	► araGjuhë Arabishte: عَقْرَبْ ʿaqrab [ˈʕaq.rab]	► deuGjuhë Gjermanishte: Hort [hɒʕt]
	glotal	fortis	[h]	► deuGjuhë Gjermanishte: Hut [huːt]	► katGjuhë Gjeorgjianishte: ჰავა hava [ˈha.va]
		lenis	[ɦ]	► nldGjuhë Holandishte: hoed [ɦut]	► ukrGjuhë Ukrainishte: гриб [ɦrɪb]

Approximanten

approximant	bilabial	[w]	► engGjuhë Anglishte: war [wɒː]	► swaGjuhë Suahilishte: mwanafunzi [mwa.naˌfun.zi]
	alveolar	[ɾ]	► engGjuhë Anglishte GBRVerwendungsbereich: Rajon Großbritannien: red [ɾɛd]	► myaGjuhë Birmanishte: တိရစ္ဆာန် təreiʻsan [ˈtə.ɾɛɪʔ.sʰan]
	retroflex	[ɽ]	► engGjuhë Anglishte USAVerwendungsbereich: Rajon Amerika: red [ɽɛd]

Laterale

lateral	alveolar	[l]	► deuGjuhë Gjermanishte: List [lɪst]	► nldGjuhë Holandishte: lief [lif]
	alveopalatal	[ʎ]	► hrvGjuhë Kroatishte: ljeto [ˈʎɛ.tɔ]	► slkGjuhë Sllovakishte: ľúbiť [ˈʎuː.bic]
	alveovelar	[ɫ]	► bulGjuhë Bullgarishte: лоза [ˈɫɔ.za]	► engGjuhë Anglishte: well [wɛɫ]
	retroflex	[ɭ]	► korGjuhë Koreanishte: 솔 sol [soɭ]

Perkussive

perkussiv	alveolar	pulsativ	[r]	► bulGjuhë Bullgarishte: резе [ˈrɛ.zɛ]	► ronGjuhë Rumanishte: rest [rɛst]
		vibrant	[ɹ]	► slkGjuhë Sllovakishte: prst [pɹ̩st]	► spaGjuhë Spanjishte: rata [ˈɹa.ta]
	alveopalatal	pulsativ	[ɼ]	► cesGjuhë Çekishte: řeka [ˈɼɛ.ka]
	retroflex	pulsativ	[ɻ]	► benGjuhë Bengalishte: গাড়ি gaṛi [ˈɡa.ɻi]	► hinGjuhë Hindishte: बड़ा baṛā [bəˈɻa]
	uvular	vibrant	[ʁ]	► hyeGjuhë Armenishte: տղա tġa [dəˈʁɑ]	► swaGjuhë Suahilishte: ghali [ˈʁaː.li]

Zusatzzeichen

Suprasegmentale

separtativ	Silbe	unbetont	[.]	► deuGjuhë Gjermanishte: koordinieren [koː.ɔʕ.diːˈniː.ʀən]	► ronGjuhë Rumanishte: persoană [pɛr.sɔˈaːnə]
		hauptbetont	[ˈ]	► deuGjuhë Gjermanishte: Sonne [ˈzɔ.nə]	► ellGjuhë Greqishte: τεχνικός [tɛx.niˈkɔs]
		nebenbetont	[ˌ]	► estGjuhë Estonishte: vanaisa [ˈva.naˌi.sa]	► finGjuhë Finlandishte: sukunimi [ˈsu.kuˌni.mi]
quantitativ	Laut	lang	[ː]	► catGjuhë Katalanishte: jove [ˈʒoː.bə]	► itaGjuhë Italishte: pane [ˈpaː.nɛ]
tonal	Silbe	sehr hoch	[˥]	► vieGjuhë Vietnamishte: chính [cɨn˦˥]	► zhoGjuhë Kinezishte: 妈 mā [maː˥]
		hoch	[˦]	► vieGjuhë Vietnamishte: kẽm [kɛm˦ʔ˥]	► zhoGjuhë Kinezishte: 北 běi [bɛɪ˨˩˦]
		mittel	[˧]	► vieGjuhë Vietnamishte: ba [baː˧]	► zhoGjuhë Kinezishte: 娘 niáng [njaŋ˧˥]
		tief	[˨]	► vieGjuhë Vietnamishte: gạch [ʀajk˧˨ʔ]	► zhoGjuhë Kinezishte: 主 zhǔ [ʒuː˨˩˦]
		sehr tief	[˩]	► vieGjuhë Vietnamishte: tàu [taw˨˩]	► zhoGjuhë Kinezishte: 万 mò [mɔː˥˩]

Modifikatoren

diakritisch	silbisch	[ ̍ ][ ̩ ]	► deuGjuhë Gjermanishte: reden [ˈʀeː.dn̩]	► slvGjuhë Sllovenishte: vrh [vɹ̩x]
	stimmlos	[ ̥ ][ ̊ ]	► deuGjuhë Gjermanishte (Realisierung): Brache [ˈb̥ʀaː.xə]
	stimmhaft	[ ̬ ][ ̌ ]	► deuGjuhë Gjermanishte (Realisierung): Brache [ˈb̬ʀaː.xə]
	nasaliert	[˜]	► fraGjuhë Frëngjishte: arranger [ʔaˈʀᴀ̃ˈʒe]	► polGjuhë Polonishte: sprężarka [sprɛ̃ˈʐar.ka]
postpositiv	aspiriert	[ʰ]	► deuGjuhë Gjermanishte: kahl [kʰaːl]	► hinGjuhë Hindishte: थका thakā [ˈtʰa.kaː]
	palatalisiert	[ʲ]	► gleGjuhë Irlandishte: géag [gʲeːg]	► rusGjuhë Rusishte: мясо [ˈmʲa.sa]
	pharyngalisiert	[ˁ]	► araGjuhë Arabishte: طَالِبْ ṭālib [ˈtˤaː.lib]
	ejektiv	[ʼ]	► katGjuhë Gjeorgjianishte: წყალი c̣q̇ali [ˈtsʼqʼali]