Слоўнік Беларуская-Беларуская

Grundlagen

Für die lautliche Umschrift wird die sononische Notation verwendet. Sie gibt schalldistinktive Merkmale wieder und weicht teilweise erheblich vom IPA ab.

Галосныя

• Im Vergleich zum IPA werden die Zeichen ʌ, ᴀ, ɵ, ʉ, ɨ, ɤ anders verwendet, ɑ, ɒ, ɜ, ɞ, ɐ anders interpretiert.
• Alle nicht hier aufgelisteten Zeichen des IPA sind ohne Relevanz und entfallen.

Klarvokale

klar	hinten	stumpf	hoch	[a]	► belМова Беларуская: так [tak] 🔈	► deuМова Нямецкая: lahm [laːm]
			breit	[ʌ]	► engМова Англійская: cat [kʌt]	► finМова Фінская: leipä [ˈlɛɪ.pʌ]
		spitz	hoch	[o]	► deuМова Нямецкая: Hof [hoːf]	► norМова Нарвежская: språk [sproːk]
			breit	[u]	► deuМова Нямецкая: Mut [muːt]	► engМова Англійская: boot [buːt]
	vorn	stumpf	hoch	[e]	► deuМова Нямецкая: Beet [beːt]	► slvМова Славенская: jezik [ˈjeː.zik]
			breit	[i]	► catМова Каталанская: figa [ˈfiː.ga]	► deuМова Нямецкая: Lied [liːt]
		spitz	hoch	[ø]	► deuМова Нямецкая: Öse [ˈʔøː.zə]	► sweМова Шведская: lördag [ˈløːr.dɑːɡ]
			breit	[y]	► deuМова Нямецкая: süß [zyːs]	► turМова Турэцкая: gün [gyn]

Blassvokale

blass	hinten	stumpf	hoch	[ᴀ]	► deuМова Нямецкая: Ast [ʔᴀst]	► engМова Англійская: bye [bᴀɪ]
			breit	[ə]	► deuМова Нямецкая: Käse [ˈkeː.zə] 🔈	► sqiМова Албанская: zë [zə]
		spitz	hoch	[ɔ]	► deuМова Нямецкая: ob [ʔɔp]	► estМова Эстонская: kroom [krɔːm]
			breit	[ʊ]	► deuМова Нямецкая: Butter [ˈbʊ.tɐ] 🔈	► ltzМова Люксембургская: Sprooch [ʃpɣʊːx]
	vorn	stumpf	hoch	[ɛ]	► deuМова Нямецкая: nett [nɛt]	► srpМова Сербская: хлеб [xɫɛb] 🔈
			breit	[ɪ]	► cesМова Чэшская: již [jɪʒ]	► deuМова Нямецкая: mit [mɪt] 🔈
		spitz	hoch	[ɵ]	► deuМова Нямецкая: östlich [ˈʔɵst.lɪc]	► norМова Нарвежская: pølse [ˈpɵl.sɛ]
			breit	[ʏ]	► deuМова Нямецкая: Hütte [ˈhʏ.tə]	► islМова Ісландская: ostur [ˈʔɔs.tʏr] 🔈

Dunkelvokale

dunkel	hinten	stumpf	hoch	[ɑ]	► deuМова Нямецкая: Harn [hɑϛn]	► engМова Англійская: barn [bɑːn]
			breit	[ɐ]	► danМова Дацкая: være [vɛːɐ] 🔈	► deuМова Нямецкая: Tier [tiːɐ]
		spitz	hoch	[ɒ]	► deuМова Нямецкая: Born [bɒϛn]	► engМова Англійская: saw [sɒː]
			breit	[ʉ]	► danМова Дацкая: slurk [slʉϛk]	► deuМова Нямецкая: Durst [dʉϛst] 🔈
	vorn	stumpf	hoch	[ɜ]	► deuМова Нямецкая: Bern [bɜϛn]	► engМова Англійская: butter [ˈba.tɜ]
			breit	[ɨ]	► deuМова Нямецкая: Wirt [vɨϛt]	► engМова Англійская: smirk [smɨːk]
		spitz	hoch	[ɞ]	► deuМова Нямецкая: Örtchen [ˈʔɞϛt.cn̩]	► engМова Англійская: learn [lɞːn]
			breit	[ɤ]	► danМова Дацкая: tyrk [tɤϛk]	► deuМова Нямецкая: türmen [ˈtɤϛ.mn̩]

Nasalvokale

nasal	hinten	stumpf	[ᴀ̃]	► fraМова Французская: ansette [ʔᴀ̃ˈsɛt]	► hinМова Хіндзі: चाँद cā̃d [tʃᴀ̃ːd]
		spitz	[ɔ̃]	► fraМова Французская: annonce [ʔaˈnɔ̃ːs]	► polМова Польская: nocą [ˈnɔ.tsɔ̃]
	vorn	stumpf	[ɛ̃]	► fraМова Французская: insanité [ˌʔɛ̃saniˈteː]	► polМова Польская: mężatka [mɛ̃ˈʐat.ka]
		spitz	[ɵ̃]	► fraМова Французская: lundi [lɵ̃ˈdi]

Diphtonge

diphtong	gleichmäßig	a-basiert	[ᴀʊ]	► deuМова Нямецкая: Pauke [ˈpᴀʊ.kə]	► estМова Эстонская: laupäev [ˈlᴀʊ.pʌ.ɛv]
			[ᴀɪ]	► deuМова Нямецкая: Mai [mᴀɪ]	► finМова Фінская: aika [ˈʔᴀɪ.ka]
		ʌ-basiert	[əʊ]	► engМова Англійская GBRВобласць выкарыстання: Рэгіён Großbritannien: home [həʊm]
			[əɪ]	► estМова Эстонская: päike [ˈpəɪ.kɛ]
		o-basiert	[ɔʊ]	► engМова Англійская USAВобласць выкарыстання: Рэгіён Amerika: home [hɔʊm]	► zhoМова Кітайская: 豆 dòu [dɔʊ˥˩]
			[ɔɪ]	► deuМова Нямецкая: Heu [hɔɪ]	► mkdМова Македонская: војна [ˈvɔɪ.na]
		u-basiert	[ʊɪ]	► deuМова Нямецкая: pfui [pfʊɪ]	► porМова Партугальская: muito [ˈmʊɪ.tɔ]
		e-basiert	[ɛʊ]	► mltМова Мальтыйская: mewt [mɛʊt]	► spaМова Іспанская: Europa [ʔɛʊˈrɔ.pa]
			[ɛɪ]	► deuМова Нямецкая: hey [hɛɪ]	► sweМова Шведская: nej [nɛɪ] 🔈
		i-basiert	[ɪʊ]	► catМова Каталанская: niu [nɪʊ]	► finМова Фінская: viulu [ˈvɪʊ.lu]
		ø-basiert	[ɵɪ]	► nldМова Нідэрландская: neus [nɵɪs]	► sweМова Шведская: färöiska [ˈfɛː.rɵɪs.ka]
		y-basiert	[ʏɪ]	► rusМова Руская: мы [mʏɪ]	► belМова Беларуская: бык [bʏɪk]
	frontlastig	a-basiert	[aːə]	► deuМова Нямецкая: Rahe [ɣaːə]
			[aːɐ]	► deuМова Нямецкая: Rigaer [ˈɣiː.gaːɐ]
		o-basiert	[oːə]	► deuМова Нямецкая: Lohe [loːə]
			[oːɐ]	► deuМова Нямецкая: Ohr [ʔoːɐ]
		u-basiert	[uːə]	► engМова Англійская GBRВобласць выкарыстання: Рэгіён Großbritannien: tour [tuːə]	► gleМова Ірландская: suas [suːəs]
			[uːɔ]	► litМова Літоўская: asmuo [ʔᴀsˈmuːɔ]
			[uːɐ]	► deuМова Нямецкая: Uhr [ʔuːɐ]
		e-basiert	[eːə]	► deuМова Нямецкая: Ehe [ʔeːə]
			[eːɐ]	► deuМова Нямецкая: er [ʔeːɐ]
			[ɛːə]	► engМова Англійская GBRВобласць выкарыстання: Рэгіён Großbritannien: air [ʔɛːə]
			[ɛːɐ]	► ltzМова Люксембургская: Här [hɛːɐ]
		i-basiert	[iːə]	► engМова Англійская GBRВобласць выкарыстання: Рэгіён Großbritannien: near [niːə]	► gleМова Ірландская: bliain [bʲlʲiːəɲ]
			[iːɐ]	► deuМова Нямецкая: ihr [ʔiːɐ]
		ø-basiert	[øːə]	► deuМова Нямецкая: Höhe [høːə]
			[øːɐ]	► deuМова Нямецкая: Öhr [ʔøːɐ]
		y-basiert	[yːə]	► deuМова Нямецкая: Mühe [myːə]
			[yːɐ]	► deuМова Нямецкая: Porphyr [ˈpɒϛ.fyːɐ]

Konsonanten

• Im Vergleich zum IPA werden die Zeichen c, r, ɣ, ʀ, ʁ, ɽ, ɻ anders verwendet, j, ɼ anders interpretiert.
• Alle nicht hier aufgelisteten Zeichen des IPA sind ohne Relevanz und entfallen.
• Im Gegensatz zur IPA-Praxis wird ʔ vor Vokalen auch im Wortanlaut grundsätzlich immer angegeben, wenn es dem Sprachstandard entspricht.

Nasale

nasal	bilabial	[m]	► deuМова Нямецкая: Meer [meːɐ]	► hrvМова Харвацкая: maslac [ˈmaːs.ɫats] 🔈
	alveolar	[n]	► deuМова Нямецкая: Nase [ˈnaː.zə]	► litМова Літоўская: namas [ˈna.məs]
	retroflex	[ɳ]	► hinМова Хіндзі: ठंडा ṭhaṇḍā [ˈʈʰəɳ.ɖɑː]	► nepМова Непальская: अण्डा aṇḍā [ˈʔaɳ.ɖɑ]
	velar	[ŋ]	► deuМова Нямецкая: Gang [gᴀŋ]	► vieМова В’етнамская: ngàn [ŋaːn˨˩]

Plosive

plosiv	bilabial	fortis	[p]	► deuМова Нямецкая: Park [pɑːk]	► porМова Партугальская: pão [paʊŋ] 🔈
		lenis	[b]	► danМова Дацкая: brød [bɣɵð]	► deuМова Нямецкая: Buch [buːx] 🔈
	alveolar	fortis	[t]	► deuМова Нямецкая: Tisch [tɪʃ]	► ellМова Грэчаская: τυρί [tiˈriː]
		lenis	[d]	► deuМова Нямецкая: Dose [ˈdoː.zə]	► engМова Англійская: disk [dɪsk]
	retroflex	fortis	[ʈ]	► hinМова Хіндзі: टमाटर ṭamāṭar [ʈəˈmaː.ʈər]	► nepМова Непальская: टोली ṭolī [ˈʈoː.liː]
		lenis	[ɖ]	► somМова Самалійская: dhul [ɖul]	► urdМова Урду: ڈَنْڈا ḍanḍā [ɖənˈɖa]
	velar	fortis	[k]	► deuМова Нямецкая: kalt [kᴀlt]	► turМова Турэцкая: kasım [kaˈsəm]
		lenis	[g]	► deuМова Нямецкая: Gold [gɔlt]	► mkdМова Македонская: град [grat]
	uvular	fortis	[q]	► araМова Арабская: قَلَم qalam [ˈqa.lam] 🔈	► tgkМова Таджыкская: қошуқ [ˈqɔ.ʃuk]
		lenis	[ȝ]	► pesМова Персідская: غار ġār [ȝɒːr]
	glottal	fortis	[ʔ]	► deuМова Нямецкая: Esche [ˈʔɛ.ʃə]	► itaМова Італьянская: uno [ˈʔuː.nɔ] 🔈

Frikative

frikativ	labiodental	fortis	[f]	► bosМова Баснійская: flaša [ˈfɫa.ʃa]	► deuМова Нямецкая: Fuß [fuːs]
		lenis	[v]	► deuМова Нямецкая: Wald [vᴀlt]	► norМова Нарвежская: vegg [vɛg]
	dental	fortis	[þ]	► islМова Ісландская: þú [þuː]	► spaМова Іспанская: ciudad [þjuˈðað]
		lenis	[ð]	► spaМова Іспанская: dedo [ˈdɛ.ðɔ]	► sqiМова Албанская: dhomë [ðɔm]
	alveolar	fortis	[s]	► deuМова Нямецкая: Smaragd [smᴀˈɣᴀkt]	► litМова Літоўская: sausis [ˈsaʊ.sɪs]
		lenis	[z]	► deuМова Нямецкая: See [zeː]	► lavМова Латышская: zivs [zivs] 🔈
	postalveolar	fortis	[ʃ]	► deuМова Нямецкая: Schiff [ʃɪf]	► srpМова Сербская: шест [ʃɛːst]
		lenis	[ʒ]	► bosМова Баснійская: žena [ˈʒɛː.na]	► deuМова Нямецкая: Journal [ʒʉϛˈnaːl]
	retroflex	fortis	[ʂ]	► urdМова Урду: کشٹ kaṣṭ [kəʂʈ]	► zhoМова Кітайская: 山 shān [ʂan˥]
		lenis	[ʐ]	► pusМова Пушту: ږمنځ ǵmënźl [ʐməŋdz]	► zhoМова Кітайская: 人 rén [ʐɛn˧˥]
	palatal	fortis	[c]	► deuМова Нямецкая: Chemie [cɛˈmiː]	► islМова Ісландская: hjól [cɔʊl]
		lenis	[j]	► deuМова Нямецкая: ja [jaː] 🔈	► ltzМова Люксембургская: jonk [jɔŋk]
	velar	fortis	[x]	► deuМова Нямецкая: Bach [bᴀx]	► ukrМова Украінская: хустка [ˈxust.ka]
		lenis	[ɣ]	► deuМова Нямецкая: rot [ɣoːt] 🔈	► hebМова Іўрыт: רֹאשׁ roʾš [ɣɔʃ]
	uvular	fortis	[ꜧ]	► araМова Арабская: حَالْ ḥāl [ꜧaːl]	► somМова Самалійская: xood [ꜧoːd]
		lenis	[ϛ]	► araМова Арабская: عَقْرَبْ ʿaqrab [ˈϛaq.rab]	► deuМова Нямецкая: Hort [hɒϛt]
	glottal	fortis	[h]	► deuМова Нямецкая: Hut [huːt]	► katМова Грузінская: ჰავა hava [ˈha.va]

Approximanten

approximant	bilabial	[w]	► engМова Англійская: war [wɒː]	► swaМова Суахілі: mwanafunzi [mwa.naˌfun.zi]
	alveolar	[ɹ]	► engМова Англійская GBRВобласць выкарыстання: Рэгіён Großbritannien: red [ɹɛd]	► myaМова Бірманская: တိရစ္ဆာန် təreiʻsan [ˈtə.ɹɛɪʔ.sʰan]
	retroflex	[ɽ]	► engМова Англійская USAВобласць выкарыстання: Рэгіён Amerika: red [ɽɛd]

Laterale

lateral	alveolar	[l]	► deuМова Нямецкая: List [lɪst]	► nldМова Нідэрландская: lief [lif]
	postalveolar	[ɫ]	► bulМова Балгарская: лоза [ˈɫɔ.za]	► engМова Англійская: well [wɛɫ]
	retroflex	[ɭ]	► korМова Карэйская: 솔 sol [soɭ]

Perkussive

perkussiv	alveolar	pulsativ	[r]	► bulМова Балгарская: резе [ˈrɛ.zɛ]	► ronМова Румынская: rest [rɛst]
	postalveolar	pulsativ	[ɼ]	► cesМова Чэшская: řeka [ˈɼɛ.ka]
		vibrant	[ʀ]	► slkМова Славацкая: prst [pʀ̩st]	► spaМова Іспанская: rata [ˈʀa.ta]
	retroflex	pulsativ	[ɻ]	► benМова Бенгальская: গাড়ি gaṛi [ˈɡa.ɻi]	► hinМова Хіндзі: बड़ा baṛā [bəˈɻa]
	velar	vibrant	[ʁ]	► hyeМова Армянская: տղա tġa [dəˈʁɑ]	► swaМова Суахілі: ghali [ˈʁaː.li]

Zusatzzeichen

Modifikatoren

diakritisch	stimmlos	[ ̥ ][ ̊ ]	► deuМова Нямецкая (synofon): Brache [ˈb̥ɣaː.xə]
	stimmhaft	[ ̬ ][ ̌ ]	► deuМова Нямецкая (synofon): Brache [ˈb̬ɣaː.xə]
	nasaliert	[˜]	► fraМова Французская: arranger [ʔaˈɣᴀ̃ˈʒe]	► polМова Польская: sprężarka [sprɛ̃ˈʐar.ka]
postpositiv	lang	[ː]	► catМова Каталанская: jove [ˈʒoː.bə]	► itaМова Італьянская: pane [ˈpaː.nɛ]
	aspiriert	[ʰ]	► deuМова Нямецкая: kahl [kʰaːl]	► hinМова Хіндзі: थका thakā [ˈtʰa.kaː]
	palatalisiert	[ʲ]	► gleМова Ірландская: géag [gʲeːg]	► rusМова Руская: мясо [ˈmʲa.sa]
	uvularisiert	[ˁ]	► araМова Арабская: طَالِبْ ṭālib [ˈtˤaː.lib]

Separatoren

Träger	silbisch	[ ̍ ][ ̩ ]	► deuМова Нямецкая: reden [ˈɣeː.dn̩]	► slvМова Славенская: vrh [vʀ̩x]
Silbe	unbetont	[.]	► deuМова Нямецкая: koordinieren [koː.ɔϛ.diːˈniː.ɣn̩]	► ronМова Румынская: persoană [pɛr.sɔˈaː.nə]
	hauptbetont	[ˈ]	► deuМова Нямецкая: Sonne [ˈzɔ.nə]	► ellМова Грэчаская: τεχνικός [tɛx.niˈkɔs]
	nebenbetont	[ˌ]	► estМова Эстонская: vanaisa [ˈva.naˌi.sa]	► finМова Фінская: sukunimi [ˈsu.kuˌni.mi]
Wort	getrennt	[ ]	► engМова Англійская USAВобласць выкарыстання: Рэгіён Amerika: not at all [nad ʔɛd ʔɒːl]	► spaМова Іспанская: la mano [la ˈma.nɔ]
	silbisch	[_]	► engМова Англійская GBRВобласць выкарыстання: Рэгіён Amerika: not at all [nɔt_ɛˈt‿ɒːl]	► araМова Арабская: ٱَلْبَيْتْ ʹal-bait [ʔᴀl_ˈbᴀɪt]
	innersilbisch	[‿]

Tonale

tonal	sehr hoch	[˥]	► vieМова В’етнамская: chính [tʲɨn˦˥]	► zhoМова Кітайская: 妈 mā [maː˥]
	hoch	[˦]	► vieМова В’етнамская: kẽm [kɛm˦ʔ˥]	► zhoМова Кітайская: 北 běi [bɛɪ˨˩˦]
	mittel	[˧]	► vieМова В’етнамская: ba [baː˧]	► zhoМова Кітайская: 娘 niáng [njaŋ˧˥]
	tief	[˨]	► vieМова В’етнамская: gạch [ɣajk˧˨ʔ]	► zhoМова Кітайская: 主 zhǔ [ʒuː˨˩˦]
	sehr tief	[˩]	► vieМова В’етнамская: tàu [taw˨˩]	► zhoМова Кітайская: 万 mò [mɔː˥˩]